Πού οφείλεται η αναβλητικότητα
13 December 2023
Είναι γνωστό από έρευνες που έχουν γίνει αλλά και από την παγκόσμια βιβλιογραφία ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας) εμφανίζουν τάση προς την χρήση ναρκωτικών ουσιών και τους εθισμούς. Οι λόγοι είναι τόσο βιολογικοί όσο και ψυχολογικοί και σχετίζονται άμεσα με την φύση της ΔΕΠΥ. Παραθέτω μερικούς από τους πιο βασικούς λόγους:
1) Αναζήτηση διέγερσης και διεγερτικών εμπειριών: Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά αναζητούν έντονες και διεγερτικές εμπειρίες, καθώς ο εγκέφαλος τους παρουσιάζει έλλειψη της ντοπαμίνης, ενός νευρομεταβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την επιβράβευση. Οι ουσίες, ιδιαίτερα τα ναρκωτικά που αυξάνουν την ντοπαμίνη, μπορούν να αυξήσουν προσωρινά τα επίπεδα ντοπαμίνης, παρέχοντας την αίσθηση ευχαρίστησης και την ανάγκη για διέγερση.
2) Αυτό-φαρμακευτική προσέγγιση: Τα άτομα με ΔΕΠΥ μπορεί να χρησιμοποιούν ουσίες ως έναν τρόπο να διαχειριστούν τα συμπτώματα της διαταραχής τους, όπως η ανησυχία, η παρορμητικότητα ή η δυσκολία συγκέντρωσης. Η αυτό- θεραπευτική αυτή προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει χρήση ουσιών καθώς θεωρούν ότι τους βοηθούν να «ηρεμήσουν» ή να επικεντρωθούν.
3) Αυξημένη παρορμητικότητα: Η παρορμητικότητα η οποία είναι ένα κύριο σύμπτωμα της ΔΕΠΥ οδηγεί τα άτομα στο να παίρνουν γρήγορες και μη καλά υπολογισμένες αποφάσεις χωρίς να σκέφτονται τις επακόλουθες συνέπειες. Επομένως, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα με ΔΕΠΥ να δοκιμάζουν επικίνδυνες ή παράνομες ουσίες χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες αυτών.
4) Δυσκολία στον έλεγχο της επιθυμίας: Τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν συχνά δυσκολία στην ρύθμιση της συμπεριφοράς τους και στον αυτοέλεγχο, γεγονός που τα κάνει πιο επιρρεπή σε εθιστικές συμπεριφορές και καταχρήσεις.
5) Δυσκολίες στην ρύθμιση συναισθημάτων: Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τα συναισθήματα τους, με συνέπεια να βιώνουν αυξημένο άγχος και ένταση. Η χρήση ουσιών μπορεί να παρουσιάζεται ως ένας τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτά τα συναισθήματα.
6) Συνοσηρότητα- Συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές: Συχνά με την ΔΕΠΥ συνυπάρχουν ψυχιατρικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, μεταιχμιακή διαταραχή, αγχώδης διαταραχή, διαταραχή διάθεσης κ.α. οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο για χρήση ουσιών ως έναν τρόπο να «ηρεμήσουν» ή να αποφύγουν τις δυσκολίες που προκαλούν οι διαταραχές.
7) Κοινωνική πίεση και αποδοχή: Τα άτομα με ΔΕΠΥ ενδέχεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικής αποδοχής, σχολικής αποτυχίας ή δυσκολίες στην εργασία και να έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Οι παραπάνω παράγοντες μπορεί να τους οδηγήσουν σε ομάδες όπου η χρήση ουσιών είναι πιο κοινή, αναζητώντας αποδοχή, αντιμετωπίζοντας την κοινωνική πίεση ή απλά να βρίσκουν τρόπο διαφυγής από την πραγματικότητα μέσω της χρήσης ουσιών.
Είναι σημαντικό να σημειώσω ότι αν και τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν αυξημένο κίνδυνο για χρήση ουσιών και εθισμούς αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι έχουν ΔΕΠΥ θα αναπτύξουν τέτοιες τάσεις. Η σωστή διάγνωση και διαχείριση της ΔΕΠΥ με την καθοδήγηση, υποστήριξη και θεραπεία ειδικών επιστημόνων στο συγκεκριμένο αντικείμενο όπως π.χ. Ψυχιάτρους, Ειδικούς παιδαγωγούς, Ψυχοθεραπευτές κ.α. μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και μείωση αυτών των συμπεριφορών
