Ακούγοντας τη λέξη δυσλεξία το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε συνήθως είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα παιδί στο σχολείο ή ένας ενήλικος στην καθημερινότητά του. Σχεδόν όλοι νομίζουμε ότι είναι μια μορφή μαθησιακής δυσκολίας αλλά αυτή είναι μόνο η μια πλευρά της. Για να δούμε λοιπόν τι είναι η δυσλεξία.
Η δυσλεξία έχει σχέση με την κληρονομικότητα, δεν είναι αποτέλεσμα εγκεφαλικής η νευρικής βλάβης ούτε προκαλείται εξαιτίας κάποιας δυσπλασίας του εγκεφάλου, των αυτιών ή των ματιών. Επομένως, η δυσλεξία δεν είναι κάποια ασθένεια η οποία χρειάζεται θεραπεία. Είναι προϊόν της σκέψης και ένας ιδιαίτερος τρόπος αντίδρασης στο αίσθημα της σύγχυσης. Η νοητική λειτουργία που την προκαλεί είναι μια φυσική ικανότητα, κάτι το ιδιαίτερο που εξυψώνει το άτομο. Όλοι οι δυσλεξικοί δεν αναπτύσσουν τα ίδια ταλέντα έχουν όμως όλοι κάποια κοινά πνευματικά χαρακτηριστικά.
- Μπορούν να χειρίζονται την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί και να διαφοροποιεί αυτά που αντιλαμβάνεται.
- Έχουν πολύ αυξημένη συνείδηση του περιβάλλοντος τους.
- Είναι πιο περίεργοι απ’ το μέσο άτομο.
- Είναι πολύ δημιουργικοί.
- Είναι εφευρετικοί.
- Σκέφτονται κυρίως με εικόνες παρά με λέξεις. ( Η εικονική σκέψη είναι 400 με 2000 φορές πιο γρήγορη από αυτή των ανθρώπων που σκέφτονται λεκτικά.).
- Είναι εξαιρετικά διαισθητικοί και διορατικοί.
- Σκέφτονται και αντιλαμβάνονται πολυδιάστατα (χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις τους).
- Μπορούν να βιώνουν τη σκέψη ως πραγματικότητα δηλαδή (αυτά που φαντάζονται τα ζουν σαν να είναι πραγματικά)
- Έχουν ζωηρή φαντασία.
Διάσημοι δυσλεξικοί ήταν ο Άντερσεν, ο Ντα Βίντσι, ο Αϊνστάιν,ο Ροντέν, ο Τσόρτσιλ, ο Ντίσνεϊ. Σήμερα είναι ο Κίανου Ριβς, η Τζένιφερ Άνιστον, ο Σπίλμπεργκ, ο Ρίτσαρντ Μπράνσον κ.α.
Αυτές οι ικανότητες αν δεν καταπιεστούν, ανατραπούν ή καταστραφούν από τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς καταλήγουν σε δύο χαρακτηριστικά: ευφυΐα ανώτερη του φυσιολογικού και ασυνήθιστα δημιουργικά ταλέντα, όπως για τον Αϊνστάιν ήταν ή φυσική και για τον Ντίσνεϊ η τέχνη.
Οι δυσλεξικοί βιώνουν πολύ συχνά και έντονα το αίσθημα του αποπροσανατολισμού. Κατά τη διάρκεια ενός αποπροσανατολισμού η αντίληψη του ατόμου διαστρεβλώνεται. Εκείνο που βιώνει ως πραγματικότητα στο μυαλό του δεν συμβαδίζει με τα πραγματικά γεγονότα και με τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Οι βασικές αισθήσεις του που διαστρεβλώνονται είναι της όρασης, της ακοής, της ισορροπίας, της κίνησης και του χρόνου. Ορισμένα από τα πιο κοινά συμπτώματα του αποπροσανατολισμού άρα και χαρακτηριστικά της δυσλεξίας κατηγοριοποιημένα ανάλογα με τις αισθήσεις είναι τα εξής:
ΟΡΑΣΗ
- Εμφανίζονται αλλαγές και αντιστροφές στα σχήματα και στη σειρά των γραμμάτων ή των αριθμών. Μπορεί π.χ. να γράφουν 3 αντί για ε ή 42 αντί για 24.
- Γίνονται πολλά ορθογραφικά λάθη.
- Παραλείπονται γράμματα, λέξεις ή ολόκληρες σειρές κατά την ανάγνωση ή την γραφή ή προστίθενται γράμματα και λέξεις που δεν υπάρχουν.
- Αντίληψη των γραμμάτων και των αριθμών σαν να κινούνται, να διογκώνονται, να συρρικνώνονται ή να εξαφανίζονται.
- Παραλείπονται, αγνοούνται ή δεν γίνονται αντιληπτά σημεία στίξης και κεφαλαία γράμματα.
ΑΚΟΗ
- Το άτομο ακούει λάθος ήχους ή τους ακούει πιο σιγανούς, πιο δυνατούς, μακρύτερους ή κοντινότερους από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
- Φαινομενικά δεν ακούει ή δεν προσέχει αυτά που λέγονται.
- Μερικοί ήχοι της γλώσσας αρθρώνονται με δυσκολία.
- Κάποιοι φθόγγοι ή συνδυασμοί συμφώνων προφέρονται λανθασμένα (τσ, τζ, τρ, φτ κ.α.)
ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ / ΚΙΝΗΣΗ
- Ζαλάδα ή ναυτία την ώρα της ανάγνωσης.
- Συχνοί πονοκέφαλοι.
- Κακή αίσθηση της κατεύθυνσης. Δυσκολία στο να διαβάζουν χάρτες ή να ακολουθούν κατευθύνσεις.
- Δυσκολία στο γράψιμο.
- Προβλήματα ισορροπίας και συντονισμού.
ΧΡΟΝΟΣ
- Υπερκινητικότητα.
- Υποκινητικότητα.
- Δυσκολία στην εκμάθηση των μαθηματικών εννοιών.
- Το άτομο δυσκολεύεται να πει τι ώρα είναι ή να είναι χρονικά ακριβές.
- Υπερβολική ονειροπόληση.
- Εύκολη απώλεια του ειρμού της σκέψης.
- Δυσκολία τοποθέτησης κάποιων πραγμάτων στη σωστή σειρά.
Χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα της δυσλεξίας διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Οι δυσλεξικοί βρίσκουν κάποιες καταναγκαστικές λύσεις (τεχνάσματα) για να αντιμετωπίσουν τη σύγχυση που επιβραδύνει ή διακόπτει την ικανότητα της μάθησης. Στην πραγματικότητα όμως αυτά τα τεχνάσματα δεν λύνουν το πρόβλημα αλλά αντίθετα το κάνουν πιο έντονο. Κάποιες από τις πιο κοινές καταναγκαστικές λύσεις είναι:
- Υπερβολική συγκέντρωση κατά την ανάγνωση.
- Απομνημόνευση.
- Ασυνήθιστες στάσεις του σώματος και κινήσεις.
- Εξάρτηση από τους άλλους.
- Δυνατή ανάγνωση κάθε γράμματος σε κάθε λέξη.
- Αποφυγή (ευθυνοφοβία).
Τα συμπτώματα της δυσλεξίας είναι πολλά και ποικίλα και διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Τόσο η δυσλεξία όσο και τα συμπτώματα της, αντιμετωπίζονται με ειδική αγωγή και με την ίδια επιτυχία σε όλες τις ηλικίες.
Ένα άτομο που έχει δυσλεξία είναι πολύ πιθανό να βλέπει το κείμενο παραποιημένο όπως στη διπλανή εικόνα
Bιβλιογραφία
Ντέιβις Ντ. Ρόναλντ, Το Χάρισμα της Δυσλεξίας, Εκδ. Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 1998