Η Επιθετικότητα στα Παιδιά

Ο όρος επιθετικότητα αναφέρεται αποκλειστικά σε αντιδράσεις και συμπεριφορές που αποσκοπούν στο να βλάψουν τον άλλο. Στην περίπτωση που αυτός ο στόχος δεν υπάρχει, τότε όση ζημιά κι αν προκαλεί μια συμπεριφορά, δεν χαρακτηρίζεται ως επιθετική.

Τα επιθετικά παιδιά τα διακρίνει συνήθως ο αρνητισμός, η ανυπακοή και η απάθεια. Προς τους γονείς ή τους δασκάλους τους και γενικά προς τα άτομα που έχουν εξουσία είναι αντιδραστικά και προκλητικά. Κάποιοι παράγοντες εξωγενείς όπως αν ένα σχέδιο ματαιωθεί, αν κάποιος στόχος παρεμποδιστεί ή αν συσσωρευθούν επιθυμίες χωρίς να ικανοποιηθούν μπορούν να ξυπνήσουν στον άνθρωπο μια πολύ ισχυρή επιθετική ορμή. Εν ολίγοις, η επιθετικότητα θεωρείται ότι αποτελεί μια φυσική αντίδραση στην ένταση που προκαλούν στον άνθρωπο η ματαίωση και η παρεμπόδιση. Έχει τις ιδιότητες μιας βασικής ορμής- είναι δηλαδή μια μορφή ενέργειας (μία δύναμη) η οποία επιμένει μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος της.

Στην περίπτωση που το πρότυπο του παιδιού είναι κάποιο άτομο που το θεωρεί σημαντικό, είναι έμπειρο και του εμπνέει θαυμασμό ή δέος τότε η επιθετικότητα αυξάνεται.

 Η επιθετικότητα είναι πιο συχνή και πιο έντονη στα αγόρια όλων των ηλικιών από ότι στα κορίτσια και αυτό συνδέεται με κοινωνικούς παράγοντες.

Ένας ενήλικος ο οποίος παρακολουθεί μια πράξη την οποία αυτός κρίνει ως επιθετική είναι πολύ πιθανό την αντίδραση του να την χαρακτηρίσει και ο θυμός και κατά συνέπεια η βία. Συχνά λοιπόν δυστυχώς δε δίνεται ο απαραίτητος χρόνος  για να ξεκαθαριστεί το τοπίο και να διαπιστωθούν ποιά ήταν τα πραγματικά κίνητρα πίσω από την πράξη ενός παιδιού προτού αυτό τιμωρηθεί. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η επιθετικότητα γεννά επιθετικότητα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Συνεπώς, πριν κρίνουμε αν μια συμπεριφορά είναι επιθετική ή όχι χρειάζεται πρώτα να ερευνήσουμε και να εξακριβώσουμε:

1. ποια ήταν τα κίνητρα του παιδιού
2. το αν και σε ποιο βαθμό έχει επίγνωση για τις συνέπειες των πράξεων του
3. πώς συνηθίζει να συμπεριφέρεται το παιδί σε παρόμοιες καταστάσεις.

Παρακάτω παραθέτω τα στοιχεία της συμπεριφοράς γονέων ή εκπαιδευτικών που έχουν ως συνέπεια την αύξηση της επιθετικότητας στο παιδί:

1. Δεν αποδέχομαι το παιδί και συνεχώς το κριτικάρω.
2. Ανέχομαι την επιθετικές του αντιδράσεις και γενικά την επιθετική του συμπεριφορά.
3. Υπάρχει αστάθεια και ασυνέπεια στο ποιά πολιτική θα ακολουθήσουν οι γονείς αλλά και ασυνεννοησία μεταξύ τους σχετικά με ποιές συμπεριφορές επιτρέπονται ή απαγορεύονται.
4. Όταν ασκούμε υπερβολικά αυστηρές, σκληρές τιμωρίες και ειδικότερα σωματική τιμωρία.

Σε μια τάξη η επιθετικότητα μπορεί εύκολα να ξεφύγει από τα όρια και τον έλεγχο αν ο δάσκαλος δεν την προλάβει στην εμφάνιση της. Όταν εκδηλωθεί κάποιος τσακωμός τότε χρειάζεται ο δάσκαλος ή η δασκάλα να παρέμβει άμεσα δίνοντας κάποιες εξηγήσεις οι οποίες θα οδηγήσουν σε μια ειρηνική λύση του προβλήματος. Η χρήση της τιμωρίας δεν ενδείκνυται και δεν έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την μείωση της επιθετικότητας στα παιδιά είναι να εισπράττουν καθημερινά αγάπη και αυθεντική κατανόηση από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Τέλος χρειάζεται μέσα στην οικογένεια να καλλιεργείται η ιδέα της αγάπης και του σεβασμού προς τα μέλη της αλλά και φυσικά προς τον συνάνθρωπο έτσι ώστε το παιδί συνειδητά να επιθυμεί και να επιδιώκει την ήρεμη συμβίωση.

Ζωή Δελιακίδου
Ψυχολόγος ΑΠΘ